Ở tiệm tạp hóa tháng Ba, thời gian không trôi đi, mà trầm lại. Một truyện ngắn dành cho những ai đang tìm một nhịp sống chậm hơn – đủ để hít thở và lắng nghe chính mình.
Tháng Ba về, như thể ai đó lặng lẽ mở cánh cửa sổ đã khép suốt mùa đông. Gió phả qua những con đường phủ bụi thời gian, mang theo mùi ngai ngái của lá mục, mùi thơm dìu dịu của hoa cau đầu mùa và tiếng chim sẻ ríu rít trên mái ngói.
Trên chuyến xe khách cũ kỹ, Hà ngồi ở hàng ghế sát cửa sổ, đầu dựa nghiêng vào lớp kính mờ bụi. Cô đã ngồi như thế suốt ba tiếng đồng hồ, không đọc sách, không nhìn điện thoại. Chỉ lặng lẽ ngắm những dải đồng ruộng trôi qua, lúa còn non xanh mướt, thỉnh thoảng xen lẫn vài cánh cò trắng như dấu lặng của ký ức.
Cô không biết mình đang trốn đi đâu, hay đúng hơn, trốn khỏi điều gì. Chỉ là sau một đêm dài thao thức, cô chợt nghĩ: “Giá mà có thể dừng lại.” Và rồi, không đắn đo nhiều, cô đặt vé xe về quê mẹ.
Mảnh đất nơi mẹ cô đã sinh ra, lớn lên, rồi rời đi năm hai mươi tuổi. Suốt những năm tuổi thơ, Hà chỉ về đây vài lần. Ký ức mơ hồ là những chiều hè nóng như rang, tiếng ve ran khản cổ trên tán bàng, và dáng gầy của một người phụ nữ, bác Mai, người chị họ của mẹ, người ở lại khi cả gia đình dọn lên thành phố.
Hà không gọi báo trước. Cô chỉ đơn giản xách một chiếc túi vải, mặc áo khoác rộng, đeo kính râm và leo lên xe. Cô không cần ai chuẩn bị hay tiếp đón. Cô chỉ cần một nơi nào đó… chậm hơn, yên hơn. Một chỗ để thở.
Ngôi nhà của bác Mai nằm ở đầu làng, nép mình bên rặng tre già và một bụi dâm bụt đỏ rực. Căn nhà mái ngói thấp, có vết rêu loang màu trên tường và chiếc bảng gỗ treo lủng lẳng trước cửa: “Tạp Hóa Mai Lan”, mấy chữ đã bong sơn, loang lổ như chiếc áo đã giặt hàng trăm lần.
“Trời đất, Hà đó hả con ?” – giọng bác Mai ngạc nhiên đến mức làm Hà bối rối.
“Con… con muốn về chơi vài hôm ạ.”
“Ừ, tốt quá. Ở lại bao lâu cũng được. Nhà bác lúc nào cũng có phòng trống.”
Không một câu hỏi. Không một lời tò mò. Không trách móc. Bác Mai chỉ mỉm cười, lấy thêm một đôi dép để trước cửa, và đun ấm nước lá vối. Cái cách người ta đón một người trở về, mà không cần biết lý do, là một sự bao dung hiếm hoi giữa cuộc đời lắm câu hỏi.
Ngày đầu tiên, Hà ngủ đến trưa. Ngày thứ hai, cô ra hiên ngồi đọc sách, nhìn hoa dâm bụt rung rinh trong gió. Ngày thứ ba, cô theo bác Mai ra tiệm tạp hóa, thực chất chỉ là một căn phòng nhỏ bên cạnh nhà chính, chất đầy những món đồ dân dã: chai dầu gió, hộp diêm, bánh gạo, sữa đặc, thùng mì gói, xà phòng, kẹo lạc, hạt giống rau…
Tiệm không có khách đông. Chỉ vài người ghé mua lặt vặt, hoặc đôi khi chẳng mua gì, chỉ tạt vào để hỏi dăm ba câu chuyện làng. Nhưng tiệm luôn mở từ sớm, và chỉ đóng khi trời sập tối.
“Bác ở đây bao năm rồi ạ ?” – Hà hỏi khi đang sắp lại kệ bánh.
“Từ lúc mẹ mày còn nhỏ xíu. Hồi đó tiệm chỉ là cái bàn gỗ kê bên gốc dâm bụt.”
“Cháu thấy lạ, bác sống một mình không buồn sao ?”
“Buồn chứ. Nhưng người ta sống quen với buồn, như quen mưa nắng thôi. Với lại, có tiệm, có người qua người lại, thấy mình vẫn cần thiết.”
Câu nói ấy khiến Hà im lặng.
Bao lâu rồi cô không cảm thấy mình “cần thiết” ? Ở thành phố, cô là một phần nhỏ trong một công ty quảng cáo lớn, với những dự án chạy deadline từng giờ, những cuộc họp lặp lại những lời vô nghĩa, và những đồng nghiệp lịch sự nhưng xa cách. Ở nơi đó, nếu cô biến mất vài ngày, cũng không ai nhớ.
Ở đây, chỉ ba ngày, bác Mai đã để cô pha trà, cắt rau, sắp hàng lên kệ. Mỗi sáng, có bà cô đi bộ ngang tiệm gọi với vào: “Hà ơi, hôm nay có trứng gà ta không đó ?” – một câu hỏi đơn giản nhưng khiến cô thấy mình không vô hình.
Một tuần sau, Hà đã quen dậy từ sáu giờ sáng. Cô giúp bác dọn quầy, bóc từng thùng hàng, lau sạch những lớp bụi mỏng bám trên kệ gỗ. Buổi trưa, hai bác cháu ăn cơm với canh chua và cá khô. Chiều về, cô ngồi đọc lại những đoạn văn cũ từng viết dang dở, ngẫm nghĩ và ghi chép lại trong một cuốn sổ tay nhỏ màu hồng.
Buổi tối, bác Mai thường đan len trong khi nghe nhạc thiền từ chiếc điện thoại cũ. Hà nằm dài trên chiếc ghế gỗ ngoài hiên, ngắm sao. Những ngày sống chậm rãi ấy làm cô sợ… vì chúng khiến cô nhận ra ở thành phố mình đã quên mất thế nào là thở chậm, ăn chậm, ngủ chậm và sống…
Một hôm, có cậu bé tầm sáu tuổi chạy đến tiệm, tay cầm một đồng tiền năm nghìn.
“Cô ơi, bán cho con kẹo trái cây với cây bút chì.”
“Kẹo loại nào con ?”
“Dạ… loại cô thích.” – cậu nói, mặt sáng rỡ.
Hà cười, chọn một viên kẹo dâu và một cây bút gỗ. Cậu bé đón lấy, cúi đầu cảm ơn rồi chạy đi. Lúc đó, cô thấy tim mình mềm ra, một cảm giác dịu dàng, không lý do, không màu mè.
Đêm đó, khi tiếng đài đã im, bác Mai vẫn ngồi đan thêm vài hàng len nữa. Hà rót hai ly trà gừng, đưa bác một ly. Họ không nói nhiều, nhưng không khí giữa họ chẳng hề lặng lẽ.
“Bác, sao bác không đi đâu đó ? Đi du lịch, hay về thành phố chơi ?”
“Ừm, bác không thích đi đâu xa nữa. Ở đây, ngày nào cũng giống nhau, mà chính vì giống nhau, nên mới thấy yên lòng.”
Câu trả lời khiến Hà suy nghĩ mãi. Có phải bình yên không đến từ những thứ mới lạ, mà là từ những điều lặp đi lặp lại, nhưng thân thuộc và dịu dàng ? Giống như tiếng gió lùa qua rặng tre, tiếng muỗi vo ve ban đêm, hay hương lá vối mỗi sáng, chẳng ai thấy đặc biệt, nhưng thiếu chúng, lòng sẽ chông chênh.
Và rồi, Hà nhận ra: cô chưa sẵn sàng quay lại.
Không phải vì ghét bỏ cuộc sống cũ, mà vì bây giờ, cô đang bắt đầu học lại một điều quan trọng: sống chậm là một kỹ năng. Và để sống chậm, ta phải dũng cảm buông khỏi nhịp sống cũ – dù chỉ là một chút.
Tháng Ba trôi đi chậm như một con thuyền nhỏ xuôi dòng sông vắng. Hà không còn đếm ngày nữa. Cô sống trong những lát cắt mỏng manh của thời gian: tiếng nước sôi lục bục buổi sớm, tiếng dép cao su của bác Mai kéo lẹp xẹp qua sân gạch, tiếng chuông xe đạp vang leng keng của cậu bé đi giao sữa mỗi sáng. Mọi âm thanh đều nhỏ, đều nhẹ, đều đủ để lắng nghe – nếu người ta chịu ngồi yên.
Một chiều, trời đổ mưa. Mưa đầu mùa, không ồn ào, không giận dữ. Mưa chỉ rơi rả rích như một bài ca không lời, ngân nga suốt buổi chiều. Hà ngồi sau quầy tạp hóa, nhìn từng giọt nước đọng lại trên tấm bạt che, rồi nhỏ tí tách xuống thau nhôm dưới đất. Mỗi giọt nước như một dấu chấm hết cho một câu chuyện cũ trong lòng cô.
Trong túi áo khoác, điện thoại của Hà vẫn mở 4G. Nhưng cô đã không mở email gần hai tuần. Tin nhắn preview từ sếp: “Hà, dự án tháng Tư đang gấp…”, còn bạn bè thì vẫn gửi những tin ngắn gọn: “Đi đâu mà mất hút vậy ?”, “Nhớ cà phê nhé ?”
Cô đã đọc chúng. Nhưng không trả lời. Không phải vì chối bỏ. Mà vì không biết nên nói gì.
Ngày hôm đó, bác Mai đưa Hà một xấp phong bì đã ngả màu vàng nhạt, buộc bằng dây vải cũ.
“Cái này mẹ con gửi bác hồi xưa. Bác giữ lại, giờ chắc con nên đọc.”
Hà mở từng bức thư. Nét chữ của mẹ cô mềm mại, đều đặn, kể về những ngày mới lên thành phố, công việc vất vả, những lần nhớ nhà đến phát khóc. Có bức thư chỉ là vài dòng kể chuyện Hà mới mọc răng, mới biết nói, hay sốt nhẹ nên quấy khóc cả đêm.
Một đoạn làm cô lặng đi:
“Chị Mai ơi, nhiều lúc em muốn bỏ tất cả để về nhà. Nhưng em không dám. Ở đây, người ta cứ phải chạy, cứ phải đi, cứ phải có một điều gì đó chứng minh mình đang sống. Em mệt. Nhưng em nghĩ, sống mệt một chút còn hơn là… sống vô hình.”
Cô gấp bức thư lại. Bên ngoài, mưa vẫn rơi đều. Nhưng trong lòng, có một điều gì đó vừa vỡ ra – không ồn ào, không dữ dội, chỉ là một cảm giác thảng thốt khi soi thấy chính mình trong nỗi cô đơn của mẹ ba mươi năm trước.
***
Hôm sau, Hà quyết định dọn lại một góc tiệm cũ. Bác Mai ban đầu ngạc nhiên, nhưng rồi để cô làm theo ý thích. Cô kê lại mấy chiếc ghế gỗ, trải khăn trải bàn kẻ ô, đặt vài lọ hoa dại hái sau vườn. Một kệ sách nhỏ được mang từ nhà ra, toàn là những cuốn sách cũ của mẹ, của chính Hà, và vài quyển truyện ngắn bác Mai từng đọc vào những năm một mình.
Hà gọi góc đó là “Chỗ ngồi tháng Ba” – nơi ai cũng có thể ghé lại, chẳng cần phải mua gì, chỉ cần ngồi yên một lúc, đọc một trang sách, uống một ngụm trà. Cô còn viết tay một tấm bảng nhỏ treo lên: “Mời bạn ngồi. Không cần lý do.”
Ban đầu, không ai chú ý. Nhưng rồi, dần dần, người trong làng bắt đầu ghé qua. Có bà cụ xin ngồi nhờ vì đau chân. Có cậu học sinh chờ mẹ đi chợ ngồi đọc sách thiếu nhi. Có người đàn ông đi làm đồng sớm, dừng lại uống ly nước vối. Và một lần, có người phụ nữ lạ đi xe máy ngang qua, bước vào ngồi im lặng gần nửa tiếng, không nói gì, chỉ thở dài. Trước khi đi, chị ấy quay sang Hà, chỉ nói: “Cảm ơn em. Hôm nay chị mệt quá.”
Hà không trả lời, chỉ mỉm cười. Lần đầu tiên sau nhiều năm, cô thấy mình có thể cho đi một điều gì đó – không cần phải phô trương, không cần phải nổi bật, chỉ cần hiện diện và tử tế.
Rồi tin nhắn từ thành phố lại đến. Cô chính thức bị thay trong dự án. Không trách móc, chỉ là một thực tại.
Cô ngồi rất lâu sau quầy. Tay cầm chén trà nguội lạnh. Bên ngoài, giàn dâm bụt nở rực, từng cánh hoa mỏng như tơ ánh lên dưới nắng chiều. Bác Mai đang lúi húi nhặt rau ở góc sân.
Cô nhớ lại một câu nói của mẹ trong thư: “Sống mệt một chút còn hơn là sống vô hình.”
Hà hiểu điều đó, nhưng giờ đây, cô cũng hiểu một điều ngược lại: khi người ta biết rõ mình là ai và đang sống vì điều gì, thì có thể sống rất tĩnh lặng, rất chậm, mà vẫn tràn đầy.
Gió tháng Ba vẫn dịu dàng, thổi khẽ vào mái tóc. Bác Mai nhặt rau, lưng còng xuống nhưng dáng vẫn vững.
Hà bước lại, chân cô dứt khoát, nói với bác Mai:
“Cháu muốn ở lại thêm. Lâu hơn một kỳ nghỉ.”
Bác Mai không ngạc nhiên, chỉ ngước lên nhìn bầu trời xanh nhạt, rồi gật đầu:
“Ừ. Bác cũng nghĩ cháu sẽ nói vậy.”
Hà mỉm cười. Gió thổi nhẹ, lay động cả giàn hoa đỏ, như một tràng pháo tay nhỏ dành cho quyết định không ồn ào, nhưng can đảm.
Cô không biết mình sẽ làm gì ở đây lâu dài. Có thể mở quầy viết thư tay, có thể tổ chức đọc sách cuối tuần cho bọn nhỏ, có thể đơn giản là phụ bác Mai bán hàng mỗi ngày.
Nhưng điều đó không còn quan trọng. Bởi vì ngay lúc này, khi những cánh dâm bụt rơi lặng lẽ xuống chân, khi tiếng loa phát thanh làng vang vang chiều muộn, khi lòng cô không còn hoảng hốt khi nhắc đến “ngày mai” – thì cuộc sống ấy, chính là thứ cô cần tìm.
Không vĩ đại. Không huy hoàng. Nhưng đủ sâu, đủ thật, và đủ dịu dàng để sống tiếp.
Ở một nơi có tiệm tạp hóa nhỏ, tháng Ba vẫn tiếp tục trôi. Nhưng lần này, Hà không chỉ là người đi ngang qua. Cô đã chọn ở lại.
© 2025 Yuumon.
Bản quyền nội dung thuộc về Yuumon. Vui lòng không sao chép, chỉnh sửa, hoặc đăng tải lại dưới bất kỳ hình thức nào mà không ghi rõ nguồn. Nếu trích dẫn, xin vui lòng dẫn link về bài viết gốc tại: www.yuumon.com