Người ta viết về Mẹ từ ngàn đời, kể về Mẹ qua bao thế hệ. Nhưng dẫu có viết bao nhiêu trang, có lắng bao nhiêu lời, thì tình Mẹ vẫn là điều không thể cạn. Bài viết này không kể một câu chuyện cụ thể. Nó là lời thì thầm dành cho tất cả những ai từng có Mẹ, đang còn Mẹ, hoặc đã một lần mất Mẹ. Là khúc hát dành cho những bóng dáng lặng lẽ đi qua đời ta mà chưa từng đòi hỏi điều gì. Nếu bạn đang mang trong lòng một niềm thương chưa kịp nói, hãy để những dòng chữ này thay bạn gọi tên người đã ôm ta vào đời bằng hai bàn tay không tuổi.
Mẹ không phải là một từ. Mẹ là một vòm trời. Là tiếng đầu tiên bật ra khi miệng ta còn chưa nói sõi. Là nhịp đập đầu tiên mà trái tim còn chưa đủ mạnh để cảm nhận trọn vẹn.
Không ai dạy ta gọi mẹ. Không có sách vở nào dạy âm thanh ấy. Nhưng đó là âm thanh đầu đời, và cũng là âm cuối đời nhiều người lặp lại, giữa cơn mê, trong giấc mơ, khi đau đớn nhất, cô đơn nhất. Mẹ không phải một người. Mẹ là một nơi chốn. Mẹ là nơi bắt đầu mọi hành trình, là nơi kết thúc mọi giông gió. Là nơi ta không cần mang theo bất kỳ danh xưng hay chiến thắng nào để được đón về.
Mẹ là điều vĩnh cửu trong một thế giới thay đổi không ngừng. Là tiếng thở dài nhẹ như gió thoảng, là đôi bàn tay nứt nẻ mà luôn làm dịu đi mọi vết thương. Là người không bước cùng ta mọi đoạn đường, nhưng luôn có ở nơi ta ngã xuống: không để trách móc, chỉ để đỡ ta dậy.
***
Khi ta còn là một đứa bé, thế giới là quá rộng, và mẹ là nơi duy nhất đủ gần. Mẹ là chăn ấm giữa đêm mưa, là chiếc nôi đong đưa bằng tiếng hát không cần giai điệu, là người bế ta lên mà không bao giờ thấy nặng, là người gánh mọi lo âu mà không bao giờ than mệt mỏi. Ký ức tuổi thơ, dù ít hay nhiều đều có một chỗ dành riêng cho mẹ. Mùi nước mắm, mùi gạo rang, tiếng thau nước đổ khi gội đầu, tiếng chổi tre mẹ quét… Tất cả, không cần học vẫn nhớ. Không cần gọi vẫn quay về.
Tuổi đến trường của ta, thật ra là những năm tháng mẹ sống trong một guồng quay lặng lẽ. Mỗi sáng khi phố phường còn ngủ, mẹ đã nhóm bếp, luộc cho ta quả trứng, hong khô đôi tất chưa kịp khô từ hôm qua. Đôi tay mẹ lật từng trang sách cũ, kiểm tra từng quyển vở, là thẳng từng nếp áo như gói lại giấc mơ sạch sẽ.
Rồi ta học xong phổ thông, rời vòng tay mẹ lên thành phố ồn ào. Ngày ta xách ba lô rời nhà mẹ chỉ dặn dò vài điều vụn vặt, ăn uống nhớ đủ bữa, quần áo phải phơi sớm kẻo trời chiều dễ mưa. Mấy câu đơn giản vậy thôi nhưng về sau ta mới hiểu, đó là cách mẹ giấu nước mắt, nén cả trăm điều thương con thành một cái gật đầu. Trong căn bếp sáng đèn khuya ấy, mẹ không còn là người dắt ta đi từng bước, mà là người lùi lại để ta bước ra đời. Hóa ra, trưởng thành không bắt đầu bằng việc ta tự sống giữa thành phố lớn, mà bắt đầu từ khoảnh khắc mẹ quay vào nhà, khép cánh cửa quen thuộc và phía sau là khoảng trống mênh mông không có tiếng chân con.
Và rồi, giữa một thế giới công nghệ không thuộc về mẹ, mẹ vẫn biết khi nào ta mỏi mệt. Mẹ không mở wifi, không dùng app, không chạm vào điện thoại… mẹ chỉ chạm đến ta bằng trực giác của một người đã dùng cả đời để lắng nghe con mình.
Có những người mẹ chưa từng viết một dòng văn, nhưng từng câu mẹ nói là một chương sách về cách làm người. Có những người mẹ chưa từng học đến lớp ba, nhưng biết cách đặt tên cho nỗi đau, biết cách chia phần mình cho người khác mà không đòi hỏi trả lại.
Mẹ chưa từng đứng giữa bom đạn, cũng không có những chiến công được ghi danh. Cả đời mẹ chỉ quen với chợ sớm, với bếp chiều, với những lần thức trắng trông con mà không ai ghi nhận. Nhưng mẹ luôn là một anh hùng lặng lẽ – người chưa từng để đứa con nào phải đói, phải khổ, hay phải đi lạc trong chính cuộc đời của nó. Mẹ không dạy ta phải làm gì lớn lao, chỉ âm thầm giữ cho lòng ta đừng cạn niềm tin vào điều tử tế. Và bởi thế, qua bao năm tháng, giữa thế giới này – ta vẫn tự hào là con của Mẹ.
Giờ đây giữa bộn bề cơm áo, ta bỗng thèm một lần ngồi bên mẹ, nghe mẹ kể chuyện ngày xưa, kể đi kể lại những câu chuyện ta từng không buồn nghe nữa. Chúng ta cứ mải lớn lên, mải dựng xây mái ấm riêng mà quên mất mẹ vẫn ở đó như một mái hiên không bao giờ đổ sập. Và đến khi ta làm cha mẹ mới chợt nhận ra, mẹ vẫn luôn dõi theo ta một đời khác, đời của con mẹ, đời của cháu mẹ, bằng một tình yêu bền vững như gốc rễ. Mẹ không dạy ta cách thành công, nhưng mẹ luôn lắng nghe những va vấp, những thiệt thòi, như thể mọi thất bại của ta cũng là một vết xước trong lòng mẹ.
***
Không chỉ con người biết yêu con. Mọi loài đều biết làm mẹ, theo cách riêng của bản năng và trái tim hoang dại.
Một con voi mẹ sau khi con chết, quay về bãi đất nơi con nằm, dùng chiếc vòi dài phủ từng nắm cát lên cơ thể bé nhỏ. Nó không rời đi, cứ đứng như vậy suốt nhiều giờ đồng hồ. Không một tiếng gọi, mà chỉ còn một nỗi đau điềm tĩnh.
Một con chim sẻ mẹ run rẩy che cánh cho đàn con trước cơn mưa dữ. Nó phơi thân mình ra ướt sũng, run lên từng hồi. Khi người ta tìm thấy nó, xác nó đã lạnh, nhưng đàn con vẫn sống.
Một con chó mẹ mới sinh với đầy vết thương trên người, vẫn bò từng đoạn đất ướt, tha từng mẩu thức ăn về cho con. Nó không biết đến chữ “hi sinh”, cũng chẳng có khái niệm gì về tình mẫu tử, nhưng bản năng khiến nó đặt sự sống của con lên trước nỗi đau của chính mình.
Một con báo mẹ đối đầu với cả đàn linh cẩu vì một đứa con duy nhất chưa mở mắt. Nó bị thương nặng nhưng quyết không chạy đi. Nó chết đứng trên đôi chân, chứ không quay lưng bỏ con lại.
Không ai dạy loài vật làm mẹ. Nhưng bản năng mẫu tử là thứ sâu nhất, thật nhất, và thiêng liêng đến không thể giả vờ.
Tình mẹ không thuộc về loài người. Tình mẹ thuộc về sự sống.
***
Nếu tình mẹ là một ngọn lửa âm ỉ cháy trong lòng đất, thì người mẹ Việt Nam là đỉnh núi lặng lẽ nhưng kiên cường, sừng sững qua bao bão giông thời cuộc. Có những người mẹ sinh con ra trong thời chiến, nuôi con bằng củ sắn, bằng chén cháo loãng, bằng tấm áo vá vai. Họ không mơ gì cho mình ngoài một ngày thấy con khôn lớn, nhưng vẫn sẵn sàng hiến dâng điều quý giá nhất của mình cho dân tộc.
Mỗi người con ngã xuống là một mảnh tim mẹ lìa ra, nước mắt mẹ cạn khô, lặng lẽ treo thêm một tấm ảnh con trên bức tường khô lạnh. Có lẽ không ai hiểu cái giá của hòa bình bằng mẹ, và cũng không ai dạy ta về lòng yêu nước bằng sự mất mát không lời ấy. Trong bóng dáng khom lưng, trong đôi mắt mờ đục, mẹ gánh cả chiều dài đất nước, bằng tình thương, bằng nước mắt, và bằng chính những điều mẹ đã vĩnh viễn không còn.
Mẹ không đòi công lao, không cần tưởng thưởng. Nhưng mẹ đã trở thành linh hồn của cả một dân tộc. Là chân lý không thể sói mòn: Đất nước này được giữ gìn không chỉ bởi súng đạn, mà còn bởi đôi vai gầy của Mẹ.
Không có tiếng gọi nào thiêng liêng bằng tiếng “Mẹ”. Nhưng cũng không có khoảng lặng nào dài bằng, khi tiếng gọi ấy không còn được hồi đáp.
Một ngày kia, khi chiếc giường quen bỗng vắng đi bóng mẹ. Khi căn bếp không còn vang tiếng đũa thìa. Khi chiếc áo len cũ vẫn treo đó nhưng không ai mặc. Ta chợt hiểu ra, mất mẹ là mất đi một phần gốc rễ. Những ai từng mất mẹ đều trở thành trẻ con, bất kể tuổi tác. Có người sống cả đời không thể ăn lại món canh chua, chỉ vì không ai nấu giống mẹ. Có người không bước chân về quê, chỉ vì sợ căn nhà trống lạnh đến hoang tàn. Và có người mỗi đêm vẫn chắp tay trong bóng tối: “Mẹ ơi ở nơi đó, mẹ có nghe thấy tiếng con không ?”
Không còn mẹ, đời ta vẫn tiếp tục. Nhưng cuộc sống như bị rút đi móng nền vững chãi nhất. Có những ngày vui cũng chẳng thể trọn vẹn, có những ngày buồn cũng chẳng biết nói với ai, vì người từng dắt tay ta qua giông tố đã không còn ở đây nữa. Ta bắt đầu hiểu ra, có những mất mát không thể lấp đầy bằng thời gian. Chúng chỉ âm thầm chuyển hóa từ vết cắt thành vết khâu, từ vết khâu thành vết sẹo, từ vết sẹo thành một phần của thân thể.
Nhưng tận sâu trong tim ta, Mẹ ở lại trong những điều rất nhỏ: Trong dáng ngồi của ta, trong tiếng ta cười, trong tiếng ta khóc, trong cách ta gấp khăn, phơi áo, trong lời ru ta hát cho con. Mẹ ở trong ta bằng máu thịt, bằng ký ức, bằng tình yêu vô điều kiện. Và bằng sự hiện diện không hình tướng, nhưng vĩnh cửu trong lòng.
***
Nếu có một điều gì đó mãi còn khi tất cả đã tan biến, thì đó là hình bóng mẹ. Nếu có một điều gì đó ở lại dù người ta không còn nói đến, thì đó là tình mẹ. Nếu có một điều gì khiến người cứng rắn nhất cũng phải khóc, thì đó là ký ức về mẹ.
Mẹ là bài thơ mà thế gian không ngừng chép lại. Là cuốn sách mà mỗi người tự đọc trong lặng thầm. Là ánh sáng không bao giờ tắt trong lòng những ai từng một lần được làm con.
Nếu hôm nay bạn còn mẹ, xin đừng chờ thêm một dịp nào nữa, đừng đợi tới một dịp đặc biệt. Hãy ôm mẹ. Hãy gọi về. Hãy lắng nghe những điều mẹ nói, ngay cả khi chẳng liên quan gì đến cuộc sống bận rộn của bạn.
Nếu mẹ bạn đã đi xa, xin sống như thể mẹ vẫn dõi theo. Sống tử tế, sống bao dung, sống chân thành. Vì không có hành động nào khiến mẹ mỉm cười hơn một đời con sống tốt.
Và nếu tôi được sinh ra thêm một lần nữa, tôi chỉ xin được sinh ra làm con của mẹ, dù có phải đi qua bao nhiêu kiếp người. Để lại được nghe mẹ gọi tên tôi bằng giọng quê nhà. Để lại được thấy bàn tay quen thuộc gỡ lá khô khỏi vai áo. Để lại được dắt qua những mùa mưa bằng chiếc áo nhựa bạc màu.
Xin dành bài viết này cho tất cả những người Mẹ: Còn đó hay đã khuất. Lặng thầm hay vĩ đại. Những người từng ôm con bằng tay, hay chỉ còn hiện diện qua một khung hình cũ. Xin cúi lòng biết ơn tất cả.
Vì nếu có điều gì khiến con người ta trở nên vĩ đại nhất thì điều đó mang tên: Mẹ.
© 2025 Yuumon.
Bản quyền nội dung thuộc về Yuumon. Vui lòng không sao chép, chỉnh sửa, hoặc đăng tải lại dưới bất kỳ hình thức nào mà không ghi rõ nguồn. Nếu trích dẫn, xin vui lòng dẫn link về bài viết gốc tại: www.yuumon.com